تعریف پول

2- وسیله ذخیره ارزش : پول نقش وسیله ذخیره ثروت را نیز بازی می کند ، افراد می توانند مقداری از درآمد خود را جهت خرید کالا و خدمات  در آینده پس انداز کنند . پول یکی از دارایی های مالی است . سایر ابزار ذخیره ارزش (اوراق قرضه دولتی یا خصوصی) پول نیستند زیرا سایر وظایف یا نقش های پول را انجام نمی دهند . از آنها نمی توان به عنوان وسیله مبادله یا واحد حساب استفاده کرد .

3- واحد حساب : قیمت ها بر حسب پول سنجیده می شوند علاوه بر این بدهی ها نیز بر حسب پول سنجیده می شوند . پول به عنوان واحد سنجش نقش مهمی را در اقتصاد بازی می کند .

تاریخ اقتصاد نشان می دهد که حکومت ها برای نشان دادن اقتدارشان سکه ضرب می کردند .رواج سکه نشانه ای از پذیرش حکومت بود .بنابراین هر اندازه که حوزه جغرافیایی پذیرش سکه گسترده تر می شد ، حکومت پابرجاتر و قدرت مند تر به نظر می رسد .با تحول اقتصاد کشورهای جهان و رواج پول کاغذی به جای سکه ، چاپ اسکناس جای ضرب سکه را گرفت .مشکل این بود که سکه های ضرب شده در هر صورت ارزش ذاتی داشت که حتی بدون وجود حکومت ضرب کننده سکه را قابل استفاده می ساخت .در مورد پول کاغذی این فرض نمی تواند درست باشد ، یعنی چاپ اسکناس باید با پذیرش مردم یا ارائه پشتوانه از طرف حکومتی که اسکناس را چاپ می کند ، همراه باشد .

برای ترویج استفاده از پول در محدوده حکومتی خاص ، دولتها پول هایشان را رواج قانونی دادند یعنی اعلام کردند که برای مبادلات باید پول آنها به کار گرفته شود و نپذیرفتن پول ملی برای مبادله کالاها خلاف قانون است .
اعتبار بخشیدن به پول ابتدا با برقراری معیارهای پولی ممکن شد .به زبان ساده معیار پولی عبارت است از رابطه ای ثابت که باید بین واحد شمارش ملی و یک کالای متعارف برقرار شود .علت برقراری چنین رابطه ای این است که اسکناس ارزش ذاتی ندارد ، یعنی مثلا برگه اسکناسی که در معاملات ده هزار ریال ارزشی می یابد ، از لحاظ ذاتی چنین ارزشی را در خود جای نمی دهد .برقراری معیار پولی روشی است که کشورها با استفاده از آن می توانند ارزشی را برای واحد پولی خود مشخص کنند .

برقراری نظام های پایه طلا ، پایه طلا و نقره ، شمش طلا و نظامهایی که پشتوانه ای مشخص و با ارزش ذاتی برای پول ملی مشخص می کرد ، که همه بر مبنای نیاز برقراری معیارهای پولی بوده است . سیاست هایی که ارزش پول ملی را به گونه ای تثبیت می کنند نیز همین قاعده را به شکل تحول یافته تری رعایت می کنند .

رواج قانونی پول ملی یک مفهوم دیگر را نیز می رساند و آن این است که ناشر پول ملی باید قدرت قانونی داشته باشد به عبارت دیگر ، عرف این است که ناشر پول ، دولت باشد .حق ضرب امتیازی است که که دولت ها به دلیل برخورداری از حق انحصاری چاپ اسکناس به دست می آورند .

امروزه ، ما تنها اسکناس و مسکوک انتشار یافته توسط دولت ها را پول نمی دانیم .پول نوعی دارایی است که به وجه نقد قابل تبدیل باشد .درجه این نقدینگی اهمیت بسیار دارد هر قدر درجه نقدینگی بیشتر باشد دارایی بیشتر خاصیت پولی دارد .آنچه امروز حجم پول یا پول خوانده می شود ، مجموعه ای ازدارایی هاست که بالاترین درجه نقدینگی را دارد .نقدینگی خصوصی یا نقدینگی مجموعه ای است که پول و دارایی ها با نقدینگی کمتر از نقدینگی پول را در بر می گیرد .با وجود این هنوز نمی توان مجموعه سازگاری را به وجود آورد که در مورد همه کشورهای جهان یکسان تعریف شود .

اجزای عرضه پول
عرضه پول شامل آن گروه از دارایی های مالی است که سه نقش پول مورد اشاره در بالا را بازی می کنند در یک کشور این داراییها شامل چه اقلامی هشتند ؟ پاسخ این پرسش پیچیده تر از این است که در وهله اول به نظر می رسد در عمل چند مقیاس مختلف برای عرضه پول وجود دارد تمامی این مقیاس ها در بر گیرنده پول رایج (اسکناس و مسکوک)و سپرده ها نزد بانک های تجاری می باشند .
یکی از این مقیاس ها که M1خوانده می شود شامل پول رایج به علاوه سپرده های دیداری است . پول رایج هر سه نقش پول را بازی می کند .از سپرده های دیداری نیز می توان با نوشتن چک برای خرید کالا و خدمات استفاده کرد .سپرده ها نقش وسیله ذخیره ارزش را نیز بازی می کنند و واحد حساب نیز هستند . دو مقیاس دیگر M2 وM3  می باشند . این دو شاملM1  به علاوه برخی دیگر از سپردهای بانکی می باشند.
مثلا M2شامل سپرده های پس انداز و مدت داری که برداشت از آنان با چک امکان پذیر نیست ، نیز می گردد .
M3  علاوه بر اینها شامل گواهینامه های سپرده نیز می باشد .
 
تعاریف پول در ایران
امروزه دو تعریف رسمی برای پول در ایران وجود دارد .یکی از این تعاریف «پول»و دیگری «نقدینگی بخش خصوصی»است .در تعریف اول پول ، اسکناس و مسکوک در دست اشخاص شامل ، اسکناس ، و مسکوک منتشر شده منهای اسکناس نزد بانک مرکزی و بانک های تجاری و تخصصی است.

این دو تعریف عبارتند از :
پول که برابر است با اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به علاوه سپرده های دیداری بخش خصوصی نزد بانک های تجاری و تخصصی .نقدینگی بخش خصوصی که برابر است با پول به علاوه سپرده های پس انداز مدت دار بخش خصوصی نزد بانک های تجاری و تخصصی .
چه کسی عرضه پول را کنترل می کند ؟
چه عواملی میزان عرضه پول را تعیین می کنند ؟ در اقتصاد های امروز جهان ، بانک های مرکزی نقش مهمی در تعیین میزان عرضه پول دارند .بانک های مرکزی ، موسسات دولتی هستند که بازارهای مالی را تنظیم کرده و سیاست پولی را اجرا می کنند .
برای سهولت بحث فرض می کنیم که بانک مرکزی به تنهایی موجودی پول را کنترل می کند .اگرچه نهادهای مالی و مردم نیز نقش بالقوه ای در تعیین عرضه پول دارند .
بانک مرکزی چگونه عرضه پول را کنترل می کند ؟ بانک مرکزی پول رایج را مستقیما کنترل می نماید ، چون پول رایج را خود منتشر می کند ، اسکناس و سکه هایی که در جیب من و شماست را بانک مرکزی منتشر می سازد نحوه کنترل حجم سپرده های بانکی به وسیله بانک مرکزی پیچیده است .بانک مرکزی از بانک های تجاری می خواهد که درصدی از سپرده های خود را به عنوان ذخیره قانونی نزد بانک مرکزی نگاهداری کنند .بانک مرکزی این کار به منظور کنترل عرضه پول انجام می دهد.
اگر بانک مرکزی علاقه مند به بسط یا افزایش عرضه پول باشد ، مقدار ذخیره قانونی را کاهش می دهد و اگر علاقه مند به کاهش یا انقباض عرضه پول باشد ، مقدار ذخیره قانونی را افزایش می دهد .

نقش پول : کینز و کلاسیک ها
کلاسیک ها عقیده داشتند که حجم پول تقاضای کل و در نتیجه سطح عمومی قیمت ها را تعیین می کند.این عقیده را نظریه مقداری پول بیان می کنند .اقتصاددانان کلاسیک تأکید داشنتد که رابطه مستقیمی بین تغییر در مقدار پول (عرضه پول)و تغییر در تقاضا برای کالاها (تقاضای کل)وجود دارد .اگر عرضه پول افزایش یابد ، عرضه پول بیش از مقدار مورد تقاضا به وسیله مردم خواهد شد .مازاد عرضه پول باعث افزایش تقاضا برای کالاها در بازار شده و در نتیجه سسطح عمومی قیمت ها را افزایش خواهد داد .هنگامی که سطح عمومی قیمت ها متناسب با مقدار پول افزایش یابد به خاطر سطح قیمت بالاتر ، به نسبت مانده نقد بیشتری برای مبادلات مورد نیاز خواهد بود .علت این است که ما سرعت گردش پول را در کوتاه مدت ثابت فرض می کنیم .کینز رابطه مستقیم بین تغییر در مقدار پول و تقاضا برای کالاهای تولید شده را زیر سؤال برد .

به عقیده وی چنی رابطه ای در اروپا در قرن 16 وجود داشت .در آن زمان طلاو نقرع وارد شده از امریکا به اروپا قیمت کالاها را افزایش داد .اما در کشورهای صنعتی قرن بیستم ، پول تحت کنترل بانک مرکزی درآمده است .به عقیده کینز نظام بانکی بر توزیع پول ، باعث در دسترس قرار گرفتن اعتبارات با هزینه کمتر شده است .یعنی نرخ بهره را کاهش داده است .به نظر وی نرخ بهره رابطه اصلی بین تغییر در عرضه پول و سطح تقاضای کل می باشد .از نظر کینز و پیروان او ، افزایش در عرضه پول نرخ بهره را کاهش می دهد .میزان سرمایه گذاری با نرخ بهره رابطه معکوس دارد .

کاهش نرخ بهره ، سرمایه گذاری را افزایش می دهد (افزایش نرخ بهره ، سرمایه گذاری را کاهش می دهد).بنابراین به نظر کینز ، با کاهش نرخ بهره ، سرمایه گذاری افزایش یافته و از طریق فرایند ضریب افزایش اثری چند برابر بر تقاضای کل خواهد گذاشت در نتیج تولید تعادلی افزایش می یابد .برعکس کاهش مقدار پول باعث افزایش نرخ بهره می شود ، سرمایه گذاری در نتیجه آن کاهش و سطح تقاضای کل و تولید تعادلی نیز کاهش می یابد .