تعریف تاجر

تاجر چه کسی است و معاملات تجارتی شامل چه نوع معاملاتی است ? تجار چه تکالیفی به عهده دارند ? انواع دفتر تجارتی و حقوق مالی تجارتی و ثبت آنها از جمله مباحثی است که در باب اول مورد بحث قرار خواهد گرفت .

تعریف تاجر 

حقوق تجارت اصولا حاکم بر تجار و روابط تجاری آنها است. بنابراین قبل از هر چیز باید تاجر را شناخت و تعریف دقیق و درستی از تاجر ارائه نمود . تعریف تاجر از این نظر اهمیت دارد که تجار مشمول مقرراتی هستند که غیر تاجر نیست . در صورتی که افراد غیر تاجر از پرداخت دیون خود عاجز گردند ، مشمول مقررات اعسار می گردند ، تجار در صورت (توقف) یعنی عدم قدرت در پرداخت دیون ، مشمول مقررات ورشکستگی خواهند شد و ورشکستگی ، بر خلاف اعسار، در بعضی موارد جرم و قابل مجازات است . تاجر مکلف به یک سلسله تکالیف تجارتی ، از جمله داشتن دفاتر تجارتی و ثبت در دفاتر تجارتی است در حالی که غیر تاجر این تکالیف را ندارد . پس قبل از هر چیز شناخت تاجر از نظر حقوق تجارت دارای اهمیت خاصی است .

طبق ماده 1 قانون تجارت، تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار دهد .

به طوری که از این تعریف بر می آید عناصر تعریف به شرح زیر است :

الف) تاجر شخص است . بهتر این بود مقنن به جای کلمه ( کسی) از کلمه شخص استفاده می کرد ، زیرا در اصطلاح حقوقی ،شخص است که دارای حقوق و تکالیف و مشمول عناوین حقوقی می گرددو در هر حال شخص اعم است ازحقیق و حقوقی ، زیرا طبق ماده 588 قانون تجارت : (( شخص حقوقی می تواند دارای کلیه تکالیف و حقوقی شود که قانون برای افراد قائل است مگر حقوق و ظایفی که بالطبیعه فقط انسان ممکن است دارای آن باشد مانند حقوق و وظایف ابوت ، بنوت و امثال ذالک )) و تجارت ازجمله حقوقی نیست که که انسان بالطبیعه ممکن است دارای آن باشد  بلکه اشخاص حقوقی نیز می توانند به اعمال تجارتی مبادرت ورزند.

ب)شغل معمولی : برای اینکه شخص ((اعم ازحقیق یا حقوقی)) تاجر محسوب شود باید اشتغال به معاملات تجارتی (شغل معمولی) او باشد .منظور از شغل معمولی یعنی عملیات و معاملات تجارتی را به صورت مستمر و معمول انجام دهد نه اینکه بر حسب اتفاق و گاه گاه اقدام به یک معامله تجارتی بکند . به عبارت دیگر  تکرار غملیات تجارتی در حدی که به صورت  معمولی در آید از لوازم تاجر بودن شخص محسوب می شود.

 (معمولی ) بودن عملیات تجارتی از لوازم تاجر بودن شخص محسوب می گردد، ولی لزومی ندارد که تجارت شغل (اصلی) تاجر باشد. بنابراین اگر شخصی که مثلا شغل اصلی او کارمندی دولت است،در اوقات آزاد خود در مغازه ای که در پایین منزل خود احداث کرده است به امور تجارتی می پردازد ، از نظر قانون تاجر محسوب می شود .

همچنین برای اینکه شخص تاجر محسوب شود لزومی ندارد که عملیات تجارتی به صورت آشکار باشد . بنابراین اگر شخصی یک سلسله امور و معاملات تجارتی را به صورت مخفی انجام دهد به نحوی که کسی که از کار او سر در نیاورد باز هم از نظر قانون تاجر محسوب می شود.